Tháng 10.2019, đến hẹn lại lên, Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2019 lại tưng bừng khai mạc. Đây là sân chơi cho các tay máy trẻ từ 18 đến 35 tuổi trong cả nước; với mục tiêu chính là phát hiện, tôn vinh những tài năng trẻ, khuyến khích những sáng tạo mới, tìm ra những tác phẩm mang phong cách độc đáo, mang hơi thở của cuộc sống đương đại, trẻ trung, năng động.

Xuất hiện những cái mới

Khác với Festival Nhiếp ảnh trẻ 2017, lần này tuy chủ đề mang tính chất mở “Việt Nam hôm nay” nhưng Ban tổ chức phân chia ra hai thể loại: Ảnh hiện thực (được sáng tác bằng phương pháp hiện thực, không chấp nhận ảnh chắp ghép, làm sai lệch hiện thực) và Ảnh thể nghiệm, ý niệm (tha hồ sử dụng mọi kỹ thuật). Việc mở rộng ra hai thể loại như họa sĩ Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho biết là để tạo điều kiện tối đa cho các nghệ sỹ trẻ sáng tạo. Vấn đề còn lại là họ sẽ sáng tạo như thế nào? Và hai Hội đồng nghệ thuật cũng được thành lập riêng cho từng thể loại. Yêu cầu là thành viên Hội đồng nghệ thuật không được “già” quá, phải nắm vững công nghệ và xu hướng sáng tác của giới trẻ để không bị lạc hậu.

Thí sinh cũng có quyền dự thi ảnh đơn hay ảnh bộ, thậm chí cả hai tùy vào sở trường của mỗi cá nhân. Mỗi bộ ảnh được coi là một tác phẩm, gồm 5 ảnh. Đây là con số được coi là vừa phải, không quá dễ và cũng không quá khó để kết cấu một bộ ảnh, kể một câu chuyện rành mạch. Dĩ nhiên là Hội đồng nghệ thuật sẽ đánh giá tổng thể bộ ảnh, thay vì ảnh đơn riêng lẻ.

Họa sỹ Vi Kiến Thành ban đầu còn tính đến việc thi dạng sắp đặt ảnh trong thể loại ảnh ý niệm với số lượng ảnh trong ảnh bộ có thể lên tới 15 bức. Đây sẽ là xu hướng mới nhưng căn cứ trên thực tế sáng tác ảnh hiện nay của giới trẻ, thể loại này rất khó cho cả số lượng và chất lượng dự thi nên phải dừng lại.

Một điểm mới nữa là năm nay Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm sẽ làm huy chương vàng, bạc, đồng để nhận diện thương hiệu cho Festival. Việc trưng bày ảnh trẻ khi triển lãm phải mang xu hướng trẻ rõ rệt, và sẵn sàng phá cách để mang hiệu quả sáng tạo cao nhất.

Khâu chấm ảnh thực hiện hai vòng. Chấm online để chọn khoảng 200 ảnh triển lãm, sau đó tác giả tự phóng ảnh giấy gửi đến để Hội đồng chấm giải.

Chờ đợi những gì sau Festival ảnh trẻ 2017?

Được tổ chức theo hình thức “biennal” (2 năm/lần), Festival Nhiếp ảnh trẻ ngày càng mở rộng và thu hút giới trẻ nhiều hơn, căn cứ trên số lượng cũng như chất lượng cuộc thi. Hai năm trước, Festival Nhiếp ảnh trẻ 2017 với chủ đề “Tư duy trẻ - Góc nhìn trẻ” đã gây ấn tượng với bộ ảnh giải có góc nhìn mới, sáng tạo. Tác phẩm Mầm sống của Trần Vũ Quang Duy (TPHCM) đã thắng giải Nhất (30 triệu đồng) với một bố cục mạnh mẽ, là thông điệp về môi trường ở đô thị, với hình ảnh cây xanh vươn cao giữa hai dãy nhà chung cư.

Dùng ánh sáng và bóng đổ để nói về tính kết nối cần thiết của con người trong xã hội mà sự cô đơn là căn bệnh thời đại đã đem lại cho bức ảnh Speaking Shadow – Bóng kể của Nguyễn Quốc Ái (TPHCM) giải Nhì. Đồng giải là một cú Flycam khá hoàn hảo Sắc màu Tam Thanh của Lê Trọng Khang (Quảng Nam). Tấm ảnh đen trắng Tạp chí cuộc sống của Huỳnh Văn Truyền (Đà Nẵng) với bố cục phân tách ra, một bên là những người công nhân đang lao động, một bên là biển quảng cáo thời trang là bức hình có câu chuyện và cách thể hiện rất đương đại…

Cũng từ Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2017, tay máy Huỳnh Văn Truyền (Đà Nẵng) đã trưởng thành và năm 2018 đã đoạt huy chương Vàng chủ đề “Hạ Long – Quảng Ninh – Góc nhìn mới” tại cuộc thi Ảnh nghệ thuật toàn quốc.

Tuy nhiên, thực tế từ Festival 2017 cũng đặt ra những vấn đề cho sáng tác trẻ. Nhiều tác giả trẻ nhưng chụp ảnh quá “già”, đặt tít nhàm chán và chụp cũ kỹ về phong cảnh, ruộng bậc thang, sinh hoạt đồng muối… còn ảnh về các lực lượng vũ trang vẫn chỉ là ảnh huấn luyện thao trường mang tính tuyên truyền nhiều hơn.

Cái thiếu lớn nhất của Festival 2017 chính là một đời sống giới trẻ đương đại hôm nay, họ đang nghĩ gì, làm gì với tất cả những thách thức và cơ hội vẫn chưa được phản ánh trong các tác phẩm ?

Và thực tế Festival ảnh trẻ 2019 ra sao?

Không nằm ngài dự đoán, mảng ảnh thể nghiệm, ý niệm năm nay khá ít so với mảnh hiện thực, chỉ có 152 tác phẩm (134 ảnh đơn và 18 bộ ảnh) dự thi trên tổng số 2068 tác phẩm gửi về. Nhiều tác giả đã gửi nhầm ảnh hiện thực sang lĩnh vực thể nghiệm và tất nhiên số đó bị loại không thương tiếc. Một số lại nghĩ quá đơn giản, đưa vào những ý tưởng rất đơn sơ, dễ dãi như sự tương phản giàu, nghèo, già và trẻ. Vẫn còn tay máy xử lý màu mè, tăng nét quá đà làm rạn vỡ  ảnh, gây khó chịu cho mắt nhìn.

Và khâu kết cấu câu chuyện ảnh trong 5 bức đem lại một thách thức lớn cho thí sinh. Việc sắp xếp thứ tự các bức ảnh trong bộ ảnh còn chưa hợp lý, rời rạc, có ảnh đưa vào thiếu thông tin, không bổ trợ gì cho bộ ảnh còn làm chất lượng tổng thể yếu đi.

Phần text đi kèm ảnh thường sơ sài, cẩu thả thậm chí còn sai cả chính tả. Rất ít những text hay vừa gắn nội dung ảnh, vừa bổ sung những điều ảnh không thể nói.

Có những bộ ảnh thể hiện tốt nhưng đề tài không mới chủ yếu về vấn đề môi trường.

Có những ý tưởng vay mượn từ ảnh nước ngoài đưa vào không thuyết phục, xa lạ với văn hóa phương Đông.

Nổi trội hơn cả là bộ ảnh Khi giọt nước mắt rừng cạn khô thể hiện kỹ thuật máy tốt từ chụp phơi sáng, star trail, milky way, chụp từ trên cao… bố cục, tạo hình và ánh sáng đều ấn tượng, giành được cảm tình của Ban giám khảo ngay từ vòng loại.

Bộ ảnh Chuyện tình đôi quả ớt chuông thuộc dạng tĩnh vật, sắp đặt hơi gượng ép không hay. Bộ ảnh Chợ chim Hà Nội phần dẫn rất kỹ và mang tính văn chương, giàu cảm xúc, phần ảnh cũng khá phiêu với những mảng sáng tối, mờ, nhòe là một sáng tạo. Đó là một nét là so với bộ ảnh đoạt giải lần này. Bộ ảnh cảnh báo phá rừng, phá thai khá hư ảo, ấn tượng nhưng sự kết hợp hai ý này hơi gượng ép. Bộ ảnh nét đẹp hoa sen công phu cầu kỳ với ba loại hoa sen: sen hồng, sen trắng và sen vàng, có màu, tạo hình đẹp nhưng ý tưởng không mạnh.

Sự tươi mới, sáng tạo những ý tưởng “điên rồ” nhất, liều lĩnh nhất thể hiện năng lượng của tuổi trẻ lại không được thể hiện ở Festival lần này.

Dù vậy, chất lượng ảnh tại Festival Nhiếp ảnh trẻ 2019 có bước tiến rõ rệt so với Festival Nhiếp ảnh trẻ 2017. Và thực sự có những cái tên mới để chúng ta có thể gửi gắm những niềm hy vọng.